Giles Milton  Berliński szach-mat Przełożył Marek Fedyszak Wydawnictwo Noir sur Blanc, Warszawa 2023 Rekomendacja: 5/7 Ocena okładki: 3/5 Berlin miasto w Niemczech leży… Lektury wojennych, okołowojennych i post-wojennych tekstów historycznych Miltona zawsze wprawiają mnie w zakłopotanie. A to z powodu niezwykłej pracowitości ich autora – niezwykłej nawet jak na historyka zawodowego, którym zresztą Milton po części jest. Należy do Royal Historical Society, jest członkiem czcigodnego grona kuratorów London Library – jednego z największych księgozbiorów Zjednoczonego Królestwa, z kompletnymi kolekcjami druków gromadzonych od XVI wieku. Ale przede wszystkim jest pisarzem i publicystą, autorem już piętnastu prac par excellence historycznych, aczkolwiek klasyfikowanych jako popularnonaukowe (czyli „niepełnowartościowe” – ku cichej satysfakcji dyplomowanych badaczy historii, którzy nie napisali nawet jednej trzeciej tego co Milton, nie wspominając już o zawstydzającym fakcie, iż nie zdobyli nawet ćwierci jego sławy…). Universum Gilesa Miltona swym zasięgiem geograficznym obejmuje niemal cały świat (na razie poza Australią, Ameryką Południową i Antarktydą – ale to nic przesądzonego), zaś w czasie rozciąga się od Średniowiecza po epokę zimnej wojny w II połowie XX wieku (też na razie). Elastyczna wszechstronność godna podziwu! Zadebiutował wszak w 1996 roku błyskotliwą robotą detektywistyczną, demaskującą ostatecznie sporną i długo wątpliwą historię domniemanego podróżnika XIV-wiecznego sir Johna Mandeville’a,…

Giles Milton  D-Day Przełożył Marek Fedyszak Wydawnictwo Noir sur Blanc, Warszawa 2020 Rekomendacja: 5/7 Ocena okładki: 4/5 Dzień do innych niepodobny… Gdy w 1959 roku irlandzko-brytyjski dziennikarz, korespondent wojenny i publicysta Cornelius Ryan wydał swój monumentalny monograficzny reportaż heroiczny „Najdłuższy dzień” („The Longest Day” – oczywiście o otwierającym drugi front desancie Sprzymierzonych na plażach Normandii 6 czerwca 1944 roku) – można było przypuszczać, że długo nikt się na coś podobnego nie porwie, zważywszy na: a) brawurową genialność dzieła Ryana, b) wyczerpanie tematu, c) upływ czasu, bezlitośnie likwidujący dostęp do najlepszych źródeł takiego tekstu, czyli rozmów z bezpośrednimi uczestnikami, żołnierzami, którzy brodzili po piaskach plaż Omaha, Utah, Gold, Juno i Sword, czy skakali ze spadochronami wprost pod lufy kaemów MG-42 w Sainte-Mère-Église (a także z tymi, którzy z tych kaemów strzelali). Gdy Ryan zaczął zbierać materiały do swej pracy, od zakończenia wojny upłynęło ledwie dziesięć lat, mógł więc rozmawiać dosłownie z dziesiątkami tysięcy uczestników zdarzeń – wciąż młodych i sprawnych, pamiętających wiele (czasem zbyt wiele…), a zarazem do swych wspomnień nabierających krytycznego dystansu. Ryan wykonał sam (z niewielką pomocą przyjaciół) gigantyczną robotę dokumentacyjną, zbierając tysiące relacji i dokumentów ponad własne potrzeby; po ostrej selekcji wykorzystał niewielką część swej kolekcji. Ryan wypracował…

Giles Milton Ministerstwo Niedżentelmeńskich Działań Wojennych Przełożył Krzysztof Obłucki Oficyna Literacka Noir sur Blanc, Warszawa 2018 Rekomendacja: 4/7 Ocena okładki: 3/5 Zabij albo zgiń! Każdy, kto myśli, że wojnę da się prowadzić dżentelmeńskimi metodami, rodem z boiska do krykieta, jest już trupem, tylko jeszcze o tym nie wie… Ten typ myślenia nie był powszechny w brytyjskich siłach zbrojnych (wyjąwszy może niektóre formacje imperialne z kolonii) przed II wojną światową. Armia, a w zasadzie podejmujący decyzje jej korpus oficerski, nasączony był do szpiku kości ideologią szlachetnej wojny, według reguł honorowych i zasad fair play, sprawdzających się od dziesięcioleci na boiskach angielskich szkół (nawet tej w Rugby, gdzie wynaleziono zabawę o dość mocnych, jak na angielskie obyczaje, prawidłach…); przecież jak trzeba było komuś dać w mordę, robiono to wedle zasad boksu, skodyfikowanych przez markiza Queensberry… W sumie to ciekawe – skądinąd przecież armie i floty Ich Królewskich Mości miały w „dorobku” mocne epizody i krwawe wyczyny na polu walki. By nie sięgać daleko w przeszłość, zacznijmy od powstania sipajów w Indiach, wojen afgańskich, konfliktu z plemionami Zulusów, wojny burskiej (to tam wynaleziono obóz koncentracyjny…), awantur w Chinach… To nie były wojenki dżentelmenów. Podobnie jak Wielka Wojna, dziś zwana pierwszą światową – to…