Drugi sen
proza obca / 31 marca 2020

Robert Harris Drugi sen Przełożył Andrzej Szulc Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o., Warszawa 2020 Rekomendacja: 4/7 Ocena okładki: 3/5 Jesień Średniowiecza? „Wiara, która nie może znieść świadectwa prawdy,nie jest warta tego, by ją zachować.” wielebny Christopher Fairfax, dopiero co wyświęcony alumn diecezjalnego seminarium duchownego w Exeter Typową dominantą pejzażu angielskiej prowincji są kościelne wieże z szarego kamienia, na ogół klockowate, na planie kwadratu, rozmaitej objętości i wysokości, zwieńczone pinaklami lub ostrymi wieżyczkami (w guście miniaturowych minaretów…) w czterech rogach wieżowej bryły. Na górnym pięterku oczywiście dzwon. Standardowa angielska parafia wiejska ma swój kościół z taką właśnie wieżą w stylu gotyckim lub neogotyckim, gdyż w XIX wieku chętnie naśladowano pospolity, klasyczny styl wiejskiej architektury sakralnej – trochę spatynowany, wpływał korzystnie na wizerunek okolicy (i ceny nieruchomości). Solidne przysadziste prostopadłościenne wieże (od 40 do maksymalnie 60 stóp) dominują w sielskim pejzażu, są drogowskazami i punktami orientacyjnymi – a poza tym wiadomo, że jeśli widać kościelną wieżę, to obok na pewno jest jakiś starożytny pub, gdzie można liczyć na łyk piwa i proste, niewyszukane przekąski w umiarkowanej cenie, jak dla swoich… Taki pejzaż, tyle że bardziej dziki, pusty, zmoczony ulewnym deszczem, zamaskowany mgłą znad wrzosowisk i wzgórz krainy zwanej Wessex – korka zamykającego…

Oficer i szpieg
proza obca , thriller szpiegowski / 16 grudnia 2019

Robert Harris Oficer i szpiegPrzełożył Andrzej NiewiadomskiWydawnictwo Albatros Sp. z o.o., Warszawa 2019 Rekomendacja: 5/7Ocena okładki: 3/5 Cień Dreyfusa nad Europą 2 września 1870 roku pod Sedanem – niewielkim miasteczkiem we Francji nad Mozą w Ardenach – definitywnie i nieodwołalnie dobiegły końca dwie legendy. Jedna z nich to legenda Wielkiej Francji – dziedzictwa Napoleona Bonapartego, legenda podtrzymywana nieudolnie i dość niefortunnie przez bratanka cesarza – Karola Ludwika Bonaparte, który w 1852 roku obwołał się Napoleonem Trzecim, cesarzem Francuzów – wzorem swego wielkiego wujaszka. Ale to temat na inne opowiadanie; godzi się tylko zauważyć, że sami Francuzi długo nie doceniali swego Drugiego Cesarstwa i jego władcy (przyznajmy: umiarkowanie mądrego i nieco – hm, operetkowego megalomana…). W końcu wojnę przerżnęli koncertowo: armia utraciła zdolność działania, Niemcy zajęli dwie bogate prowincje – Alzację i Lotaryngię, a na Francję nałożyli gigantyczną kontrybucję – pięć miliardów franków w złocie. Cesarz – głównodowodzący trafił do niewoli… Ale ostatnio historycy, niektórzy politycy i publicyści próbują trochę rehabilitować tamto cesarstwo i samego cesarza. Nie idzie im łatwo – za mało pozytywnych przesłanek. Ale to ich zmartwienie… Druga skończona pod Sedanem legenda to mit Wielkiej Armii – wyrosłej z ducha rewolucji, praktycznie niezwyciężonej… Owszem: ponoszącej klęski w polu (bywało,…

Monachium
thriller polityczny / 24 kwietnia 2018

Robert Harris Monachium Przełożył Andrzej Szulc Wydawnictwo Albatros, Warszawa 2018 Rekomendacja: 4/7 Ocena okładki: 3/5 Spróbuj się dogadać, zanim zaczniesz strzelać… Sir Arthur Neville Chamberlain (1869 – 1940), konserwatysta, premier rządu Jego Królewskiej Mości w latach 1937 – 1940 (do 10 maja – dnia rozpoczęcia agresji Hitlera na Belgię, Holandię tudzież Wielkie Księstwo Luksemburga i Francję…), nie cieszy się ani dobrą pamięcią, ani sympatią historyków oraz wyedukowanych historycznie obywateli UK. Przeciwnie – mimo prób zobiektywizowania, ocieplenia i wytłumaczenia jego roli w historii, wciąż jest uważany za symbol bezradnej słabości Zjednoczonego Królestwa i całego Imperium Brytyjskiego w obliczu śmiertelnego zagrożenia. Jego lekko kabotyński i ciężko naiwny, dyskwalifikujący polityka gest wyciągniętej ręki z paroma kartkami memorandum o pokoju, które pokazywał na londyńskim lotnisku po powrocie z Monachium i konferencji z Hitlerem, nadal w nauczaniu dyplomacji traktowany jest jako przykład fatalnego kryzysu poznawczego: wytrawny polityk albo kompletnie nie zdawał sobie sprawy z tego, co zrobił, albo wiedział i omamił opinię publiczną. W obu przypadkach to i zbrodnia, i błąd, który Anglię kosztował bardzo wiele krwi, godności i zasobów… „Monachium” Roberta Harrisa nie jest ani próbą rehabilitacji, ani aktem dooskarżenia sir Neville’a. To powieść sensacyjna – fikcyjna w gruncie rzeczy, ale dobrze udokumentowana, wykorzystująca…

Konklawe
political fiction , sensacja / 16 marca 2017

Robert Harris Konklawe Przekład: Andrzej Szulc Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o. Rekomendacja: 3/7 Ocena okładki: 3/5 Santa Sede pod kluczem czyli mały Robcio wybiera Pontifexa… Robert Harris – wielkie nazwisko literatury anglosaskiej; boję się napisać: popularnej, bo to naprawdę najwyższa półka. Ten 60-letni syn drukarza z Nottingham, absolwent Cambridge (literatura angielska w Selwyn College), dziennikarz BBC, redaktor i komentator polityczny „Observera”, potem „Sunday Timesa” i „Daily Telegraph” (pierwszy liberalno-lewicowy, a te dwa raczej konserwatywne…), pisać książki postanowił w 1982 roku. Ale zaczął od… publicystyki politycznej: o broni biologicznej, o wojnie falklandzkiej, o aferze z rzekomymi pamiętnikami Hitlera, o polityku Partii Pracy Neilu Kinnocku… Dopiero w 1992 roku zabrał się za powieść – wystartował ambitnie, bo jego „Fatherland” zaczynał się od (na szczęście całkiem fikcyjnego)… zwycięstwa III Rzeszy w II wojnie światowej. No i potem fikcji się trzymał – w przypadku drugiej książki – „Enigmy” – nawet dość kurczowo, co mu boleśnie wytknął historyk Norman Davies. U Harrisa to nie Polacy z Poznania złamali jeszcze przed wojną zasadę funkcjonowania niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, tylko brytyjscy geniusze matematyki w centrum deszyfrażu Bletchley Park (częściowa prawda: wielki Alan Turing zautomatyzował proces czytania depesz radiowych Enigmy). Ale dobry, trzymający w napięciu i trzymający się…